Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, działając na podstawie nowego rozporządzenia, przywrócił tymczasowe kontrole graniczne na przejściach stanowiących wewnętrzną granicę Schengen. Od siódmego lipca br. przekraczanie polsko-niemieckiej i polsko-litewskiej granicy wiąże się z kontrolą pojazdów i dokumentów.
Co to oznacza w praktyce?
Podróżujący (zarówno kierowcy, pasażerowie autobusów, pociągów, jak i osoby na lotniskach czy portach morskich) muszą posiadać i okazać na żądanie funkcjonariusza Straży Granicznej ważny dokument. Akceptowane są paszporty lub dowody osobiste (dla obywateli UE/EFTA).
Straż Graniczna będzie przeprowadzać kontrole osób, środków transportu oraz przewożonych towarów w zakresie niezbędnym do weryfikacji prawa do wjazdu lub wyjazdu oraz zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Należy liczyć się z możliwością wydłużenia czasu przekraczania granicy, zwłaszcza w godzinach szczytu lub na głównych szlakach komunikacyjnych. Zalecana jest szczególna ostrożność w rejonach przejść granicznych.
Kontrola dotyczy wszystkich osób, niezależnie od obywatelstwa (polskiego, unijnego czy państw trzecich).
Dlaczego teraz? Jak długo potrwa?
Rozporządzenie wskazuje na zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego lub porządku publicznego jako podstawę prawną przywrócenia kontroli. Jest to klauzula zawarta w Kodeksie granicznym Schengen, pozwalająca państwom członkowskim na czasowe odstępstwa od zasady swobodnego przepływu osób.
Kontrola została wprowadzona tymczasowo, na okres trzydziestu dni, od siódmego lipca 2025 roku. Rozporządzenie dopuszcza jednak możliwość przedłużenia tego okresu, jeśli zagrożenie będzie nadal istotne, zgodnie z procedurami unijnymi (do dwóch miesięcy z możliwością dalszych przedłużeń w szczególnych przypadkach).
Kontekst Schengen: Czasowe zawieszenie swobody
Przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych to zawsze znaczący krok w strefie Schengen, której fundamentem jest zniesienie stałych kontroli na wspólnych granicach. Decyzja Polski wpisuje się w wyjątkowy mechanizm przewidziany prawem unijnym, stosowany przez różne państwa członkowskie w obliczu szczególnych wyzwań, takich jak masowe migracje, zagrożenie terrorystyczne, czy duże imprezy masowe.
Reakcje i zalecenia dla podróżujących
Podczas podróży należy uwzględnić dodatkowy czas (nawet kilkadziesiąt minut do kilku godzin, w zależności od przejścia) na przejazd przez granicę.
Należy pamiętać o ważnym paszporcie lub dowodzie osobistym – swoim jak i pasażerów. Uwaga – aplikacja mObywatel jest niewystarczającym dokumentem, aby granicę przekroczyć w przypadku takiej kontroli.
W czasie podróży, warto śledzić komunikaty o sytuacji na wybranym przejściu granicznym (np. na stronach internetowych Straży Granicznej, drogach krajowych lub w mediach).
Bądź cierpliwy i przygotowany: Zachowaj spokój podczas kontroli, odpowiadaj na pytania funkcjonariuszy i stosuj się do ich poleceń.
Podsumowanie
Tymczasowe przywrócenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych Polski to poważna decyzja władz, motywowana troską społeczną o bezpieczeństwo i porządek publiczny. Choć stanowi wyłom w zasadzie swobodnego przepływu osób – jednej z największych zdobyczy integracji europejskiej – jest działaniem przewidzianym w unijnym prawie na wypadek nadzwyczajnych okoliczności.
Przez najbliższe dni (a być może dłużej) granice z sąsiadami znów staną się wyraźniejszymi liniami na mapie, wymagającymi od podróżujących przygotowania i dodatkowego czasu. Sukces tego przedsięwzięcia będzie zależał od efektywności działania służb i zrozumienia ze strony obywateli, dla których swoboda podróżowania po Schengen stała się codziennością.
Opr. i fot. Waldemar Roszczuk, DS